De banaan en de democratie

Afgelopen zaterdag was mijn moeder jarig en gingen we met de hele familie eten. Mijn moeder had een vegetarische en een niet vegetarische moussaka gemaakt omdat mijn vader vegetarisch is. Het gesprek kwam daardoor op vegetarisch eten en de vraag hoe vaak iedereen vegetarisch at. Mijn zusje vertelde dat ze vaak vegetarisch at waarna mijn moeder zei dat ze zelf ook een beetje vegetarisch was omdat ze bijna nooit vlees at.

Dat was natuurlijk een rare opmerking. Een vegetariër is iemand die geen vlees eet. Het is niet mogelijk om een beetje geen vlees te eten en nog steeds een vegetariër te zijn. De definitie van vegetariër zijn is juist de keuze om vlees meer te eten.

Iemand die vegetariër is stopt met vegetariër zijn op het moment dat hij besluit om vlees te eten. De vegetariër wordt weer een vleeseter. Op het moment dat de vleeseter besluit om nooit meer vlees te eten wordt de vleeseter een vegetariër. Het is door de definitie van het woord vegetariër onmogelijk om een beetje vegetariër te zijn. Iemand die een beetje vegetarisch is heet een vleeseter en is een niet vegetariër.  

Elke maaltijd heeft een gedeelte dat groenten is en een gedeelte dat vlees is. Als een beetje vegetarisch mogelijk zou dan zou het betekenen dat elke maaltijd een beetje vegetarisch is. Vrijwel elke maaltijd bevat naast vlees ook groente, fruit, kaas, boter, olie, ei of melk. Als het concept een beetje vegetarisch bestaat dan is de enige manier om een niet vegetarische maaltijd tot je te nemen door rauw vlees of vlees van de BBQ zonder saus of olie te eten. Vlees gebakken in olie is vlees in een saus van vegetarische olie. Het is dus een beetje een vegetarisch gerecht.

Graag had ik dit zo willen uitleggen maar tijdens het gesprek gebeurde er iets vreemds. Nadat ik stelde dat het onmogelijk was om voor 90% vegetarisch te zijn omdat een vegetariër iemand is die nooit vlees eet kreeg het gesprek een vreemde toon. Het probleem was dat er een waardeoordeel gekoppeld werd aan het woord vegetariër waardoor het belangrijk was dat mensen ook een beetje vegetarisch konden zijn. We waren net bezig met het voorgerecht, het leek me daarom een goed idee om de waarheid te laten rusten om de gezelligheid niet te verstoren.

Achteraf was het misschien geen goed idee om het onderwerp te laten rusten. De betekenis van woorden is niet altijd duidelijk maar wel belangrijk. Veel termen zijn moeilijk te definiëren. Een term dat goed te definiëren is zou daarom beschermd moeten worden voor politiek beladen emoties omdat het de realiteit complex maakt. Het loslaten van de definitie van het begrip zorgt ervoor dat het concept niet meer gebruikt kan worden.

Een banaan bijvoorbeeld is een heel ander concept dan een mens. Deze twee begrippen verwarren zou problemen veroorzaken in het begrip mens, dier, fruit, en praktische ondernemingen zoals bijvoorbeeld handel. Het lijkt alsof deze begrippen zo compleet verschillend zijn dat ze onmogelijk verward kunnen worden toch is dat niet het geval.

Wat als de banaan in de hand zit van de mens? Hoe definieer je het gedeelte van de banaan dat door de mens wordt vastgehouden en niet meer gezien kan worden. Is dat gedeelte nog banaan? Daarna wordt de banaan gepeld om opgegeten te worden; Is een banaan zonder schil nog een banaan? Is een mens zonder huid nog een mens? En dan wordt de banaan opgegeten. Als de banaan gemalen wordt door de tanden van de mens is het dan nog een banaan? Is geplette banaan op een bord nog een banaan? Wat als het doorgeslikt wordt? Is het dan nog een banaan of wordt de banaan een mens?

Wanneer wordt de banaan een mens? Er zit nadat de mens de banaan heeft opgegeten toch echt banaan in de mens. Is de mens een beetje een banaan geworden? Of is de banaan een beetje mens geworden? De banaan is verdwenen in de mens dus de banaan is de mens geworden. Het is onmogelijk dat iets wat er was zomaar verdwijnt dus de banaan moet nog bestaan. De mens is dus een banaanmens geworden.

Wat als de banaan vereerd zou worden als het belangrijkste wezen op aarde. Zouden mensen dan ooit zeggen dat de banaan een mens is geworden of zal de mens dan altijd een banaan zijn geworden?

Als definities van termen worden losgelaten dan wordt het leven heel complex. Zoals hierboven te zien is lijkt het concept banaan duidelijk gedefinieerd maar kan het uiteindelijk grote problemen opleveren. In het geval van mensen en bananen is het misschien niet zo heel erg belangrijk maar voor het concept vegetariër is de definitie al heel wat belangrijker.

Een vegetariër wil uit principe geen vlees eten. Als er op verpakkingen staat dat iets een beetje vegetarisch is dan wordt het heel moeilijk voor de vegetariër om eten te vinden. Als mensen zeggen tegen deze vegetariër dat het eten dat de vegetariër net op had gegeten een beetje vegetarisch was dan is de vegetariër daar niet blij mee. Het zou helemaal niet zo vreemd zijn als de vegetariër boos zou worden in die situatie.

Wat als het om emotioneel beladen onderwerpen gaat waar de definitie los wordt geladen om ideologische redenen? Zoals de demonstraties tegen racisme laten zien. Had de dood van de crimineel Floyd iets met racisme te maken? Is daar bewijs voor? Had die politieagent ooit iets racistisch gezegd? En zelfs als dat zo zou zijn dan moet er nog steeds bewijs zijn dat het stelsmatig gebeurt wil de demonstratie rechtvaardigbaar zijn. Is daar dan bewijs voor?

Toch zijn er een groot aantal mensen de straat op gegaan waarvan sommigen zelfs geweld hebben gebruikt op basis van een emotioneel beladen idee waar geen enkel bewijs voor was. De mensen zijn emotioneel gaan redeneren en hebben de definitie losgelaten. Ze hadden misschien de beste intenties maar geen goede argumenten.

Het zijn sterke indicaties dat we meer filosofie nodig hebben in onze maatschappij. Dat mensen definities serieus nemen ook als het de gezelligheid zou kunnen verstoren op familiefeestjes. Dat een beetje vegetarisch zijn onmogelijk is hoe graag journalisten dat ons ook op de mouw willen spelden. Dat een banaan nooit een mens zal worden en een mens nooit een banaan hoe graag fruittariërs dat ook zouden willen.

Het allerbelangrijkste is natuurlijk dat we eerst nadenken voordat we iets doen en ons niet laten misleiden door grote koppen van (hopelijk) goedbedoelende journalisten en activisten. Dat we ons identificeren met de waarheid en niet met de wens om ook een beetje een banaan te worden uit emotionele of ideologische motieven.

Een banaan is uiteindelijk gewoon een banaan. Daar kunnen we niets aan veranderen.