Vaak wordt een grondlegger van een theorie als expert aangedragen, meestal is daar maar weinig reden toe.
Het Marxisme bijvoorbeeld, is inderdaad door Karl Marx bedacht, hij had er alleen geen verstand. Sinds zijn dood in 1883 is er zo veel meer informatie over zijn theorie bekend, dat zijn mening irrelevant wordt. Alle empirische data over het socialisme, communisme en het Marxisme, zorgen ervoor dat het er eigenlijk niet meer zo toe doet wat hij nou heeft geschreven.
Dit wordt nog eens versterkt door dat alles wat hij heeft beweerd, achteraf gezien onwaar is gebleken. De revoluties die geprobeerd zijn om een herverdeling van kapitaal te bewerkstelligen, hadden het omgekeerde effect. De arbeiders onder het juk van het proletariaat, werden juist armer en ongelukkiger dan dezelfde mensen onder de zogenaamde horrors van het kapitalisme.
De voorspelling dat er steeds meer monopolyen zouden gaan komen waardoor de arbeiders het nog slechter zouden krijgen, is ook nooit waarheid geworden. Elk monopolie is via de juridische macht van een overheid vreedzaam opgebroken.
De toekomst voorspellen is moeilijk. De enige methode die enigzins lijkt te werken, is om op basis van historisch onderzoek, aannames te maken. Dit was iets waar Marx het blijkbaar te druk voor had[1]. Al vanaf de Romeinse tijd is er wetgeving geweest om te zorgen dat monopolyen niet zouden ontstaan of zo snel mogelijk opgebroken zouden kunnen worden[2]. Ook de revoluties in 1848[3], hadden hem een verglijkbare conclusie kunnen geven.
Zo is er meer informatie dat zijn theorie goed zou hebben gedaan. De armenzorg, waar vrijwel elke cultuur in de geschiedenis iets aan deed[4], zag hij om onduidelijke redenen over het hoofd. Zelfs in Engeland is er door de eeuwen heen altijd beleid geweest om te zorgen voor de minderbedeelden.[5]
In het Romeinse rijk hadden ze een vergelijkbaar systeem, inclusief bijstandsfraude[6]. Wederom, iets dat hij had kunnen weten en gebruiken. Marx, die in London woonde vanaf 1850, had, tijdens zijn vele activiteiten[7], even naar de openbare bibliotheek kunnen gaan om dit op te zoeken.[8].
Zijn geloof dat grote bedrijven de kleine ambachtslieden zouden laten verdwijnen, is enigszins uitgekomen. Er zijn er minder dan in 1850. Toch bleven ze de heersende klasse steunen; zoals ze door de eeuwen heen hebben gedaan. De geschiedenis van de zijde productie in Italië vanaf de 10e eeuw laat dit duidelijke zien[9].
De overproductie is in deze tijd een feit, de werkloosheid is alleen, in tegenstelling tot de voorspellingen van Marx, niet groter geworden. Het overschot wordt opgekocht door de arbeiders zelf. Ook dit zou in het licht van de industriële revolutie bedacht kunnen worden. De kennis dat het grootste gedeelte van de Britse katoen productie voor de binnenlandse markt werd gebruikt (50% in 1830)[10](p6), was ook in zijn tijd toegankelijk.
Steeds meer arbeid werd in zijn tijd door machines vervangen, dit zorgde niet voor meer werkloosheid maar juist voor meer welvaart[11]. De simplistische redenering dat machines zorgen voor werkloosheid is een vergeefbare fout. Een die ook in deze tijd door de angst voor de vermeende gevaren van robotisering wordt gemaakt. Het lijkt zo logisch, machines vervangen banen dus is er minder werk. Alleen is het in tegenstelling tot alle beschikbare historisch-economische data. De uitvinding van de molen heeft nooit voor hoge werkloosheid gezorgd, waarom robots dat wel zouden is een raadsel dat alleen door het rotsvaste geloof van doemdenkers op te lossen is.
De zogenaamde hoge werkloosheid in Engeland tijdens het leven van Marx, was nooit hoger dan 8% (waarschijnlijk lager). Voor een korte periode was er door de mislukte aardappeloogst inderdaad honger (tussen 1845 en 1850)[12]. Uit deze tijden stammen de horrorverhalen van de industriële revolutie[13] en niet toevallig, ook de theorieën van Marx en Engels[14].
Het laatst punt, dat zijn theorie mogelijk nog had kunnen redden, is vervreemding[15]. Het idee dat de mens via arbeid zichzelf actualiseert[16]. Volgens Marx zou de arbeider steeds verder weg staan van zijn product, een slaaf worden van de kapitalist, zijn sociale positie verliezen door de fabriek, vervreemd raken van alles, waarna hij doodongelukkig, uit woede en wanhoop, een revolutie zou beginnen.
Als alle arbeiders kunstenaar of filosoof waren geweest, dan zou hij best gelijk hebben kunnen gehad. Een korte blik op de geschiedenis laat een ander beeld zien. De slavernij in Romeinse tijden, de horigen uit de middeleeuwen, de gildes die zich moesten houden aan vastgestelde productieprocessen, handelaren sinds het begin van het mensengeheugen die alleen om geld gaven; eigenlijk alle informatie dat je bij een historisch onderzoek tegen zou komen: nergens vallen revoluties door economische vervreemding te ontdekken.
Feitelijk valt daarom te stellen dat Karl Marx geen kaas heeft gegeten van Marxisme omdat alles wat hij voorspelde en bedacht, de plank volledig missloeg. Dit valt ook weer terug te zien in het resultaat van zijn theorie. De revoluties in zijn naam bleken moorddadige, repressieve samenleving te creëren, waar hongersnoden eerder regel dan uitzondering waren.[17]
Sterker nog, het omgekeerde van deze voorspelling is waar op basis van de huidige trend. De door kapitalisme gedreven technologische ontwikkeling leidt tot steeds grotere overproductie waardoor er een semi klasseloze maatschappij begint te ontstaan. Alles is steeds goedkoper geworden door innovatie en mechanisering. Het consumptiepatroon van de allerarmste begint daardoor steeds meer op dat van de allerrijkste te lijken.
Voedsel en kleding zijn in deze tijd zo goedkoop geworden, dat iedereen in redelijke luxe en comfort kan leven. Juist in de landen met een kapitalistisch systeem, met een door democratie gedreven sociaal vangnet, werd er langzaam naar een klasseloze maatschappij gestreefd. Weer had Marx het fout.
Een argument wat volgens sommigen hem in een positief daglicht zou stellen, is dat het sociaal vangnet waardoor we een humane samenleving leven door de invloed van het Marxisme is gekomen. Wellicht verdedigbaar, maar zeker niet overtuigend.
Bijstand is in de Griekse oudheid[18] en alle opeenvolgende samenlevingen op een bepaalde vorm aanwezig geweest[19]. Als zelfs het oude Egypte een vergelijkbaar systeem had[20], kan het op zijn minst vreemd genoemd worden, om een of andere theorie bedacht in 1850 op basis van dubieuze claims tijdens een hongersnood, meer invloed te geven dan alle historische activiteit van de afgelopen 4000 jaar.
Het huidige sociale systeem kan daarom veel beter verklaard worden door het fundamentele altruïsme van de mens.
Niet alleen historisch, maar ook filosofisch zit er een denkfout in. Ongelijkheid is een symbiotische relatie, geen onrecht.
Een werkster heeft bijvoorbeeld een kleiner huis nodig dan een arts. Er zit geen onrechtvaardigheid in. De arts moet mensen ontvangen in zijn praktijkkamer, heeft boeken nodig om informatie op te zoeken, een wachtkamer voor als het druk is en geld nodig om medicijnen te kopen.
De werkster is de hele dag van huis.
Gelijkheid betekent de vrijheid hebben om te kiezen. Beiden zouden ze niet de functie van de andere over willen nemen. Voor een arts is het saai om schoon te maken en voor een werkster is het saai om ziektes te analyseren.
De arts is dankbaar voor de werkster dat hij niet hoeft te doen wat de werkster doet en de werkster is dankbaar voor de arts als ze ziek is. Beiden zijn ze tevreden zolang ze er zelf voor hebben gekozen. Meeste relaties in de maatschappij zijn op eenzelfde manier symbiotisch.
Geforceerde gelijkheid is daarom eerder een oorzaak van onrecht en indirect van ongelijkheid. Mensen verliezen de keuze om te doen wat ze graag willen. Ze moeten opeens arts worden, terwijl ze liever schoonmaker zouden willen zijn en andersom. Ze worden ongelijk in de zin dat ze veel harder moeten werken, tegen hun zin in, om een opgelegde functie vol te houden, waar ze niet geschikt voor zijn.
Het resultaat is een onrechtvaardige samenleving waar niemand tevreden is. Door het gebrek aan motivatie doen mensen geen moeite waardoor er geen innovatie, efficiëntie of verhoogde productiviteit kan ontstaan.
Dat de ideale samenleving hieruit voort zou kunnen komen, is logisch en empirisch gezien vrijwel onmogelijk.
Feitelijk had Marx het Marxisme gewoon niet begrepen. Het lijkt er op alsof hij een korte periode, in een klein aantal fabrieken, waar hij zelf nooit was geweest,[21] gebruikt heeft voor een wereldomvattende theorie.
Het is zonder twijfel nobel van deze wereldverbeteraar dat hij een klein aantal fabrieksarbeiders in het midden van de 19e een beter lot wouden bezorgen. Of het de 150 miljoen doden waard is geweest die de afgelopen eeuwen door het economisch beleid van deze theorie hebben moeten sterven[22], valt te betwijfelen.
Het is overigens heel normaal dat een bedenker of oprichter na een aantal decennia ophoudt om een expert te zijn in zijn vakgebied. Antoni van Leeuwenhoek heeft geen kaas gegeten van moderne microbiologie, ondanks dat hij als de oprichter gezien kan worden.[23] Hetzelfde geldt voor Hippocrates[24].
Het verschil met Marx is alleen dat als Hippocrates zou solliciteren voor de functie van chirurg, hij op basis van zijn oud-Griekse medische kennis, geweigerd zou worden. Terwijl het Marxisme, ondanks zijn theoretisch, empirische, historische en humanistische mankementen, niet wordt gezien als een theorie die een andere plaats in de geschiedenis moet hebben.
Het laatste slachtoffer van Marx (Venezuela), is nog steeds zijn wonden aan het likken. Een herwaardering had wellicht de 100 000 slachtoffers kunnen redden. Van de ander kant is het natuurlijk maar een druppel in de oceaan van alle levens die door zelfbenoemde wereldverbeteraars zijn opgeofferd om deze op drijfzand gebaseerde theorie tot een onrealistische werkelijkheid te maken.
[1] https://lordsofthedrinks.com/2014/11/06/karl-marx-the-drunkard-who-laid-the-foundation-for-communism/
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_competition_law
[3] https://nl.wikipedia.org/wiki/Revolutiejaar_1848
[4] https://www.ntvg.nl/artikelen/de-drempel-van-de-ouderdom-medische-en-sociale-zorg-voor-de-oudere-mens-de-grieks-romeinse/volledig
[5] https://en.wikipedia.org/wiki/Act_for_the_Relief_of_the_Poor_1601
[6] https://fee.org/articles/poor-relief-in-ancient-rome/
[7] https://www.telegraph.co.uk/theatre/what-to-see/karl-marx-drinking-years/
[8] https://en.wikipedia.org/wiki/Karl_Marx#Move_to_London_and_further_writing:_1850%E2%80%931860
[9] https://en.wikipedia.org/wiki/Silk_throwing
[10] http://faculty.econ.ucdavis.edu/faculty/gclark/ecn110b/readings/ecn110b-chapter2-2005.pdf
[11] https://fee.org/articles/the-industrial-revolution-working-class-poverty-or-prosperity/
[12] https://en.wikipedia.org/wiki/European_Potato_Failure
[13] https://en.wikipedia.org/wiki/Workhouse#1834_Act
[14] https://en.wikipedia.org/wiki/The_Communist_Manifesto
[15] https://nl.wikipedia.org/wiki/Vervreemding
[16] https://nl.wikipedia.org/wiki/Homo_faber_(filosofie)
[17] https://www.washingtonpost.com/news/volokh-conspiracy/wp/2017/11/07/lessons-from-a-century-of-communism/
[18] http://www.scielo.org.za/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1015-87582016000200002
[19] https://en.wikipedia.org/wiki/Welfare
[20] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15049534/
[21] https://fee.org/articles/the-industrial-revolution-working-class-poverty-or-prosperity/
[22] https://scottmanning.com/content/communist-body-count/
Interessant.Maar veel verwijzingen naar “https”!In livius,tacitus,ovidius( die overigens door AUgustus verbannen werd vanwege zijn “sexuele”korte verhalen vindt je wel iformatie over het plebs, ook een vorm van armenzorg(vrij brood , geen belasting, en volkstribunen veel politieke invloed ) maar die noem je niet…Maar je hebt wel “a point” en een levendige discussie waard voor kryptomarxisten.
Zo ver ik kon zien is het mogelijk om een volledige boekwerken over de armoedezorg per cultuur te schrijven. De armenwet van 1831 in Engeland was bijvoordeel ook weer een reactie op bijstandfraude.
Ik had daarnaast een interessant artikel gevonden over de huizenmarkt in het Romeinse rijk door te zoeken naar de huurprijzen waren voor de armen in die tijd. http://www.rsrc.ugent.be/file/22 (tot aan blz 18 de moeite van het lezen waard).
Eigendom werd gedefinieerd ab initio (eigenschap) en usucapioals (gebruik) (p13). Staat zelfs een stukje over huurbescherming (p14) waar de rechtbank consisten partij voor de huurders koos. Ook interessant over de instorting van de huizenmarkt tijdens Tiberius, waar de Romeinse overhied op advies van Tacitus de “Greenspan put” toepaste (p6).
Het lijkt er wederom verdacht veel op dat Marx geen enkel historisch onderzoek heeft gedaan.